рдоंрдЧрд▓рд╡ाрд░, 17 рдЕрдЧрд╕्рдд 2021

ЁЯСЙ рддрдд्рд╡ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдмрди्рдзрди рдоुрдХ्рддि (рднाрдЧ релреж)

рдкрд░рдорд╕рдд्рддा рдХा рдХ्рд░ीрдб़ा рд╡िрдиोрдж

рдЗрд╕ рдмिрди्рджु рдкрд░ рдкрд╣ुंрдЪрдХрд░ рд╣рдо рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж्рдпा рдХा рдЕрд░्рде рдФрд░ рдЗрддि рджोрдиों рд╣ी рд╡ेрджाрди्рдд рдзрд░्рдо рдоें рдмрд╣ुрдд рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ैं। ‘рдПрдХो рдм्рд░рд╣्рдо рдж्рд╡िрддीрдпो рдиाрд╕्рддि’ ‘рдПрдХ рдиूрд░ рд╕े рд╕рдм рдЬрдЧ рдЙрдкрдЬिрдпा’ ‘рд╕ंрдХрд▓्рдкрдпрддि рдпрди्рдиाрдо рдк्рд░рдердоोрд╜рд╕ौ рдк्рд░рдЬाрдкрддिः, рддрдд्рддрджेрд╡ाрд╢ु рднрд╡рддि рддрд╕्рдпेрджं рдХрд▓्рдкрдиं рдЬрдЧрдд् । (рдпोрдЧрд╡рд╢िрд╖्рда 5।2।186।6), рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рдЖрджि рдоें рдПрдХ рдм्рд░рд╣्рдоा рд╣ी рдеा, рдЙрд╕рдиे рдЬैрд╕े-рдЬैрд╕े рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХिрдпा, рд╡ैрд╕े-рд╡ैрд╕े рдпрд╣ рдХрд▓्рдкрдиा рдЬрдЧрдд् рдмрдирддा рдЧрдпा। ‘рдПрдХ рдоेрд╡ाрдж्рд╡рдпं рдм्рд░рд╣्рдо’ (рдЫाрди्рджोрдЧ्рдп 6।2।1) рд╡рд╣ी рдПрдХ рдЕрдж्рд╡िрддीрдп рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ोрдХрд░ рд╡िрд░ाрдЬрддा рд╣ै। ‘рдИрдХोрджेрд╡ः рд╕рд░्рд╡рднूрддेрд╖ु рдЧूрдв़ः рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкी рд╕рд░्рд╡рднूрддाрди्рддрд░ाрдд्рдоा । рдХрд░्рдоाрдз्рдпрдХ्рд╖ः рд╕рд░्рд╡рднूрддाрдзिрд╡ाрд╕ः рд╕ाрдХ्рд╖ी рдЪेрддा рдХेрд╡рд▓ोрдиिрд░्рдЧुрдгрд╢्рдЪ ।
рд╢्рд╡ेрддाрд╢्рд╡—6।11,
рд╡рд╣ी рдПрдХ рджेрд╡ рд╕рдм рднूрддों рдоें рдУрдд-рдк्рд░ोрдд рд╣ोрдХрд░ рд╕рдмрдХी рдЕрди्рддрд░ाрдд्рдоा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╡्рдпाрдк्рдд рд╣ै, рд╡рд╣ рдЗрд╕ рдХрд░्рдорд░ूрдк рд╢рд░ीрд░ рдХा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд╣ै। рдиिрд░्рдЧुрдг рд╣ोрддे рд╣ुрдпे рднी рдЪेрддрдиा-рд╢рдХ्рддिрдпुрдд рд╣ै। рдкूрд░्рд╡ рдоें рдХ्рдпा рдХिрдпा рд╣ै, рдЕрдм рдХ्рдпा рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै, рдЬीрд╡ рдХी рдЗрд╕ рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдХ्рд░िрдпा рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ी рд╡рд╣ी рд╣ै, рд╡рд╣ी рд╕рдм рднूрддों рдоें рдк्рд░ाрдг рдзाрд░рдг рдХрд░рдХे рдЬीрд╡ рд░ूрдк рд╕े рд╡ाрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै।

рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдЖрдЦ्рдпाрдиों рдФрд░ рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХी рдЗрд╕ рдЦोрдЬ рдоें рдХि—‘‘рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд╕рдорд╕्рдд рдкрджाрд░्рде рдПрдХ рд╣ी рддрдд्рд╡ рд╕े рдмрдиे рд╣ुрдпे рд╣ैं’’ рдЬрдмрд░्рджрд╕्рдд рд╕ाрдо्рдп рд╣ै। рд╡ेрджाрди्рдд рдХे рдпрд╣ рдк्рд░рддिрдкाрджрди рдЖрдЬ рд╕े рд▓ाрдЦों рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░्рд╡ рд▓िрдЦे рдЧрдпे рд╣ैं, рдЗрд╕рд▓िрдпे рдЬрдм рд╣рдо рдЕрдХेрд▓े рд╡ेрджाрди्рдд рдХो рдХрд╕ौрдЯी рдкрд░ рд▓ाрддे рд╣ैं рддो рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрдкूрд░्рдгрддा рдФрд░ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХрддा рдоें рдХोрдИ рд╕рди्рджेрд╣ рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЬाрддा। рдЬрдм рддрдХ рд╡рд╣ рдПрдХ рдеा, рддрдм рддрдХ ‘рдкूрд░्рдг рдкрд░ рдм्рд░рд╣्рдо’ рдеा, рдЬрдм рд╡рд╣ी рдЕрдкрдиी рд╡ाрд╕рдиाрдУं рдХे рдХाрд░рдг рдЬीрд╡ рд░ूрдк рдоें рдЖрдпा рддो рдЕрдж्рд╡ैрдд рд╕े рдж्рд╡ैрдд рдмрдиा, рдЬीрд╡ рдЬрдм рдЕрдкрдиे рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рднाрд╡ рд╕े рдЕрдкрдиे рд╢ाрд╢्рд╡рдд рдЕंрд╢ рдФрд░ рдоूрд▓ рдм्рд░рд╣्рдо рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै рддो рд╡рд╣ी рд╕्рдеिрддि ‘рдЪैрдд’ рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдФрд░ рдЖрдд्рдоा рдХो рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдоें рд▓ीрди рдХрд░ рджेрдиे рдкрд░ рд╢рд░ीрд░рдзाрд░ी рдХी рдЬो рд╕्рдеिрддि рд╣ोрддी рд╣ै, рд╡рд╣ी рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд рдХे рдиाрдо рд╕े рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै, рдЗрд╕рдоें рди рдХрд╣ीं рдХोрдИ рдн्рд░ांрддि рд╣ै, рди рдордд рдЕрдиैрдХ्рдп। рд╡ेрджाрди्рдд рдиे рдпрд╣ рдк्рд░рддिрдкाрджрди рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╕्рдеिрддि рдХे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рд╕рдордЭ рдХे рд▓िрдпे рдХिрдпे рд╣ैं, рд╡ैрд╕े рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдоें рд╡рд╣ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдоाрди्рдпрддाрдУं рдкрд░ рд╣ी рдЯिрдХा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдХैрд╡рд▓्рдпोрдкрдиिрд╖рдж рдоें рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдоाрди्рдпрддाрдУं рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдкूрд░्рд╡ाрдд्рдо рджрд░्рд╢рди рдХो рдПрдХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд▓ाрдХрд░ рджोрдиों рдоें рд╕ाрдоंрдЬрд╕्рдп рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдФрд░ рдХрд╣ा рд╣ै—
рдпрдд् рдкрд░ं рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рд░्рд╡ाрдд्рдоा рд╡िрд╢्рд╡рд╕्рдпाрдпрддрдиं рдорд╣рдд् ।
рд╕ूрдХ्рд╖्рдоाрдд рд╕ूрдХ्рд╖्рдорддрд░ं рдиिрдд्рдпं рддрдд्рдд्рд╡рдоेрд╡ рдд्рд╡рдоेрд╡ рддрдд् ।।16।।
рдЕрдгोрд░рдгीрдпाрдирд╣рдоेрд╡ рддрдж्рд╡рди्рдорд╣ाрди
рд╡िрд╢्рдоिрджं рд╡िрдЪिрдд्рд░рдо् ।
рдкुрд░ाрддрдиोрд╜рд╣ рдкुрд░ुрд╖ोрд╜рд╣рдоीрд╢ा
рд╣िрд░рдг्рдпрдоोрд╜рд╣ं рд╢िрд╡рд░ूрдкрдорд╕्рдоि ।।20।।

рдЕрд░्рдеाрдд्—рдЬिрд╕ рдкрд░рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдХрднी рдиाрд╢ рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рдЬिрд╕े рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдпрди्рдд्рд░ों рд╕े рднी рдирд╣ीं рджेрдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рдЬो рдЗрд╕ рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рдЗрди рд╕рдорд╕्рдд рдХाрд░्рдп рдФрд░ рдХाрд░рдг рдХा рдЖрдзाрд░рднूрдд рд╣ै, рдЬो рд╕рдм рднूрддों рдХी рдЖрдд्рдоा рд╣ै, рд╡рд╣ी рддुрдо рд╣ो, рддुрдо рд╡рд╣ी рд╣ो। рдФрд░ ‘‘рдоैं рдЫोрдЯे рд╕े рднी рдЫोрдЯा рдФрд░ рдмрдб़े рд╕े рдмрдб़ा рд╣ूं, рдЗрд╕ рдЕрдж्рднुрдд рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рдоेрд░ा рд╣ी рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоाрдирдиा рдЪाрд╣िрдпे। рдоैं рд╣ी рд╢िрд╡ рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдоा рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ूं, рдоैं рд╣ी рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдФрд░ рд╡िрд░ाрдЯ् рдкुрд░ुрд╖ рд╣ूं।’’

рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдХрдерди рдоें рдФрд░ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдж्рд╡ाрд░ा рдЬीрд╡-рдХोрд╖ рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рдЬो рдЕрдм рддрдХ рдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпां рд╣ैं, рдЙрдирдоें рдкाрд╡-рд░рдд्рддी рдХा рднी рдЕрди्рддрд░ рдирд╣ीं рд╣ै। рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЬीрд╡-рдХोрд╢ рдХा рдиाрднिрдХ (рди्рдпूрдХ्рд▓िрдпрд╕) рдЕрд╡िрдиाрд╢ी рддрдд्рд╡ рд╣ै рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рдирд╖्рдЯ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рдкрд░ рд╡ैрд╕े рд╣ी рдЕрдиेрдХ рдХोрд╢ (рд╕ेрд▓्рд╕) рдмрдиा рд▓ेрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рд╣ैं। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХोрд╢िрдХा рдХी рдЪेрддрдиा рдХो рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рдХी рдЗрдХाрдИ рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं, рдЪूंрдХि рд╡рд╣ рдПрдХ рдЖрд╡ेрд╢, рд╢рдХ्рддि рдпा рд╕рдд्рддा рд╣ै, рдЪेрддрди рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдпे рд╡рд╣ рдЕрдиेрдХों рдЕрдгुрдУं рдоें рднी рд╡्рдпाрдк्рдд рдЗрдХाрдИ рд╣ी рд╣ै। рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдХो рдЬीрд╡ рднाрд╡ рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдкрд░ рддो рднी рдЙрд╕рдоें рдкूрд░्рдг рдм्рд░рд╣्рдо рдХी рд╕рдм рдХ्рд╖рдорддाрдпें рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ोрддे рд╣ैं। рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХा рдордд рд╣ै рдХि рд╢рд░ीрд░ рдоें 6 рдЦрд░рдм рдХोрд╢िрдХाрдпें рд╣ैं, рдЗрди рд╕рдмрдХी рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдЪेрддрдиा рдХी рдкूрд░्рдг рдЬाрдирдХाрд░ी рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХो рдирд╣ीं рдоिрд▓ी рдкрд░ рд╣рдоाрд░ा рд╡ेрджाрди्рдд рдЙрд╕े рдЕрд╣ंрднाрд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рджेрдЦрддा рд╣ै рдФрд░ рдпрд╣ рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि рдЪेрддрдиा рдХी рдЕрд╣ंрднाрд╡ рдХी рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡рд╕्рддु рдоें рд░ुрдЪि рдпा рд╡ाрд╕рдиा рдмрдиी рд░рд╣рддी рд╣ै, рд╡рд╣ рд╡ैрд╕े рд╣ी рдкрджाрд░्рдеों рдж्рд╡ाрд░ा рд╢рд░ीрд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХिрдпा рдХрд░рддा рд╣ै, рдирд╖्рдЯ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╡рд╣ी рдЗрдЪ्рдЫाрдпें, рдЕрдиुрднूрддि, рд╕ंрд╡ेрдЧ, рд╕ंрдХрд▓्рдк рдФрд░ рдЬो рднी рд╕рдЪेрддрди рдХ्рд░िрдпाрдпें рд╣ैं рдХрд░рддा рдпा рдХрд░ाрддा рд╣ै, рдкрджाрд░्рде рдоें рдпрд╣ рд╢рдХ्рддि рдирд╣ीं рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рдм्рд░рд╣्рдо рджृрд╢्рдп рдирд╣ीं рд╡िрдЪाрд░ рд╣ै рдЙрд╕े ‘рдк्рд░рдЬ्рдЮाрди’ рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं।

.... рдХ्рд░рдорд╢ः рдЬाрд░ी
✍ЁЯП╗ рдкं рд╢्рд░ीрд░ाрдо рд╢рд░्рдоा рдЖрдЪाрд░्рдп
ЁЯУЦ рддрдд्рд╡ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдмрди्рдзрди рдоुрдХ्рддि рдкृрд╖्рда ренреп
рдкрд░рдо рдкूрдЬ्рдп рдЧुрд░ुрджेрд╡ рдиे рдпрд╣ рдкुрд╕्рддрдХ 1979 рдоें рд▓िрдЦी рдеी

рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं:

ЁЯСЙ рдорд╣िрдоा рдЧुрдгों рдХी рд╣ी рд╣ै

ЁЯФ╖ рдЕрд╕ुрд░ों рдХो рдЬिрддाрдиे рдХा рд╢्рд░ेрдп рдЙрдирдХी рджुрд╖्рдЯрддा рдпा рдкाрдк-рд╡ृрддि рдХो рдирд╣ीं рдоिрд▓ рд╕рдХрддा। рдЙрд╕рдиे рддो рдЕрди्рддрдд: рдЙрди्рд╣ें рд╡िрдиाрд╢ рдХे рдЧрд░्рдд рдоें рд╣ी рдЧिрд░ाрдпा рдФрд░ рдиिрди्рджा рдХे рди...